Từ cuối tháng 8 đến hết tháng 10 hàng năm, các địa phương vùng cao tỉnh Sơn La lại nhộn nhịp vào mùa thu hoạch quả sơn tra, sản phẩm mang hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc.

Hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc

Sơn tra còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như táo mèo, táo rừng, chi tô dì… Sản vật đặc trưng của vùng cao này được Cục Sở hữu Trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Giấy chứng nhận Nhãn hiệu táo sơn tra Sơn La năm 2018. Đặc biết, sơn tra nằm trong số 16 sản phẩm nông sản tiêu biểu của tỉnh Sơn La.

Cây sơn tra mọc tự nhiên trên những dãy núi cao, sườn đồi, con dốc... Quả sơn tra có vị chát, chua, ngọt, thơm đặc trưng, được sử dụng rộng rãi trong chế biến nước quả và rượu. Trong đông y, loại quả này cũng là vị thuốc quý, giúp chữa một số bệnh về đường tiêu hóa. Điểm đặc biệt là mọc ở những nơi càng cao, quả sơn tra càng có màu vàng tươi, thơm hơn và có vị chua ngọt độc đáo.

Tại Sơn La, quả sơn tra được trồng nhiều ở huyện Bắc Yên, nhờ thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất dốc của tỉnh Sơn La, huyện Bắc Yên ngày càng tăng diện tích trồng cây sơn tra, mang lại thu nhập tương đối ổn định cho nhiều hộ gia đình.

Từ chỗ mọc tự nhiên trong những khu rừng, hiện cây sơn tra đang được người dân vùng cao Sơn La cải tạo, chăm sóc theo kỹ thuật, trở thành loại cây đa mục tiêu, giúp giữ đất, giữ rừng, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân.

Những ngày này, nương sơn tra chín rộ của gia đình ông Mùa A Sự ở bản Háng Chơ, xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên, luôn tấp nập, rộn ràng người thu hái, thu mua. Với hơn 10 ha sơn tra, 5 năm trở lại đây, khi cây sơn tra bắt đầu cho thu hoạch, cuộc sống của gia đình ông khấm khá lên trông thấy.

Ông Mùa A Sự, xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên chia sẻ, trước đây, gia đình ông chỉ làm nương rẫy, do đó kinh tế thu nhập thấp, nghèo đói. Những năm gần đây, gia đình ông đã chuyển sang trồng cây ăn quả và trồng cây sơn tra; đến nay đã thu hoạch được 5 năm vởi trên 10 tấn quả sơn tra/năm. Sau khi trừ chi phí, gia đình ông thu được từ 30 đến 40 triệu đồng mỗi năm.

Những năm qua, huyện Bắc Yên đã triển khai nhiều giải pháp phát triển cây sơn tra theo hướng hiệu quả, bền vững phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu; đồng thời, phối hợp với cơ quan chuyên môn cải tạo, lai ghép giống cây sơn tra, để đầu tư phát triển sản xuất, xây dựng thành vùng nguyên liệu tập trung. Sau 2 năm chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19, đến nay, việc tiêu thụ sơn tra đang từng bước ổn định trở lại, đảm bảo đầu ra và thu nhập cho bà con.

Cây sơn tra là nguồn thu nhập đáng kể cho người dân, giúp họ xóa đói giảm nghèo

Ông Giàng A Nênh, Chủ tịch UBND xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên thông tin, Xím Vàng chủ yếu là trồng cây lúa ruộng và cây sơn tra. Cây sơn tra rất quan trọng với người dân xã Xím Vàng và là nguồn thu nhập đáng kể cho người dân, giúp họ xóa đói giảm nghèo.

Người dân vùng cao phấn khởi thu hái quả sơn tra (Ảnh: T.L)

Cũng như các xã vùng cao huyện Bắc Yên, những ngày này, tại bản Nậm Nghiệp, xã vùng cao Ngọc Chiến, huyện Mường La, đang bước vào chính vụ thu hoạch quả sơn tra. Trên khắp các sườn đồi, trong vườn nhà, những cây sơn tra trĩu quả, chín vàng, hương thơm phảng phất, gợi lên một bức tranh với những gam màu tươi sáng.

Cách Trung tâm xã Ngọc Chiến hơn 12 km, Nậm Nghiệp là bản xa nhất, cao nhất và cũng là nơi nhiều sơn tra nhất của xã Ngọc Chiến, với 100% là đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Kinh tế của người dân nơi đây đa số phụ thuộc vào canh tác nương rẫy, chăn nuôi, khai thác một số sản vật địa phương như quả sơn tra. Cả bản có khoảng 1.200 ha cây sơn tra đang đến độ thu hoạch quả, đem lại nguồn thu chính cho trên 130 hộ dân.

Sơn tra là cây dễ trồng, không tốn nhiều công chăm sóc và gắn liền với cuộc sống của đồng bào dân tộc Mông ở vùng cao. Những quả sơn tra chín vàng óng, thấp thoáng trên những sườn đồi như tô điểm thêm cho cảnh vật hùng vĩ nơi vùng cao Sơn La. Từ một loại quả rừng ít người biết, đến nay, quả sơn tra đã trở thành một loại đặc sản mang bản sắc riêng có của núi rừng Tây Bắc và được chế biến thành nhiều sản phẩm độc đáo như nước uống, rượu, mứt... góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân vùng cao./.