Huyện Sơn Động có khoảng hơn 80 nghìn người, 30 dân tộc cùng chung sống gồm: Kinh, Tày, Nùng, Dao, Cao Lan, Sán Chí… Đồng bào dân tộc thiểu số chiếm gần 60%, lưu giữ được nhiều phong tục độc đáo, đa dạng, phong phú nhiều màu sắc. Do trước đây chưa được quan tâm gìn giữ, nên một số nghi lễ, phong tục đứng trước nguy cơ mai một.

Bắc Giang: Gìn giữ, phát huy nét đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Sơn Động
Nghi lễ xuống đồng tại xã An Lạc. Ảnh : Tư liệu

Bà Tống Thị Hương Giang - Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Động cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXVI, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định rõ, việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của đồng bào các dân tộc là nhiệm vụ cấp bách, xuyên suốt, lâu dài.

Do đó, hằng năm, từ các nguồn vốn, huyện ưu tiên đầu tư xây dựng thiết chế văn hoá, cơ sở hạ tầng tạo không gian sinh hoạt tập trung. Đồng thời quan tâm thành lập các tổ đội, câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ truyền thống trong đồng bào dân tộc. Bên cạnh đó, huyện còn xây dựng Đề án “Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa các dân tộc huyện Sơn Động giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030”.

Thống kê cho thấy, từ năm 2020 đến nay, huyện Sơn Động đã bảo tồn, tôn tạo 17 di tích lịch sử, văn hóa; tổ chức 13 lớp truyền dạy văn hóa phi vật thể các dân tộc; phục dựng 12 nghi lễ, đám cưới văn minh của các dân tộc Dao, Cao Lan, Tày… Hằng năm, huyện đều phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức lễ hội Tây Yên Tử.

Vào tháng 4/2023, huyện Sơn Động đã tham mưu lập hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia đối với lễ hội bơi chải (thị trấn An Châu); phục dựng hội hát Sình ca của người Cao Lan; nghệ thuật hóa lễ cấp sắc của đồng bào dân tộc Dao. Duy trì hội hát Then - đàn Tính (dân tộc Tày), hát Sloong hao (dân tộc Nùng) kết hợp với chợ phiên vùng cao; đưa nội dung hát Then, đàn Tính vào giờ học ngoại khóa ở các trường tiểu học, THCS trên địa bàn các xã Vân Sơn, An Lạc, Hữu Sản, Lệ Viễn.

Lễ hội hát Then, đàn Tính và lễ hội xuống đồng vừa được xã An Lạc chủ trì phối hợp với cụm 4 xã trong vùng Đông Bắc của huyện tổ chức thành công, để lại dấu ấn tốt đẹp trong lòng du khách và người dân địa phương.

Từ thành công của lễ hội hát Then, đàn Tính và lễ hội xuống đồng cụm các xã vùng Đông Bắc, những năm tới, huyện định hướng các xã tổ chức lễ hội xuống đồng vào dịp đầu xuân. Cùng với đó, lựa chọn những tiết mục đặc sắc đưa vào nội dung trong chuỗi hoạt động tạo điểm nhấn tại lễ hội Tây Yên Tử. Đối với các xã còn lại như Vân Sơn, Dương Hưu, Long Sơn... tùy điều kiện thực tiễn, tới đây cũng tổ chức khôi phục lễ hội truyền thống, thành lập câu lạc bộ hát dân ca của đồng bào dân tộc thiểu số để phục vụ phát triển du lịch.

Xác định, văn hóa đặc sắc của vùng đồng bào dân tộc thiểu số là nguồn lực phát triển du lịch tâm linh, sinh thái, huyện Sơn Động đang nỗ lực xây dựng sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách. Năm 2023, ngân sách địa phương đã phân bổ gần 5 tỷ đồng đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xây dựng không gian văn hóa ở các điểm du lịch cộng đồng tại thôn Nà Ó (xã An Lạc); bản Mậu (thị trấn Tây Yên Tử); bản Nà Hin, (xã Vân Sơn); điểm du lịch sinh thái Hồ Khe Chão (xã Long Sơn); khe Nương Dâu (xã Tuấn Đạo); núi Mục - Ba Tia (thị trấn Tây Yên Tử).