Những nếp nhà sàn bình dị mang nét đặc trưng của nguời Mường ở xóm Đá Bia, xã Tiền Phong, Đà Bắc, Hòa Bình (Ảnh: Trọng Đạt) |
Du lịch cộng đồng Đà Bắc - mô hình sinh kế mới
Xóm Đá Bia nằm ven hồ sông Đà, có khoảng 40 hộ dân (người Mường) sinh sống (nay là xóm Đức Phong), xã Tiền Phong, huyện Đà Bắc là bản du lịch cộng đồng nổi tiếng của tỉnh Hòa Bình và đã được bình chọn, nhận Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN năm 2019.
Tháng 6/2014, Tổ chức phi chính phủ Action on Poverty (AOP) của Australia tại Việt Nam kết hợp với UBND huyện Đà Bắc triển khai dự án "Du lịch cộng đồng tại Đà Bắc". Xóm Đá Bia là một trong những thôn bản được chọn hỗ trợ để làm du lịch cộng đồng. Hiện nay, xóm Đá Bia có 5 nhà nghỉ cộng đồng với không gian sinh hoạt đậm văn hóa nhà sàn của đồng bào Mường Đà Bắc. Ngoài nói tiếng dân tộc, tiếng Kinh, phần lớn phụ nữ, thanh niên, trẻ em trong bản nói tiếng Anh và tiếng Pháp rất tốt.
Theo thống kê, trong 9 tháng 2022, xóm Đá Bia đón khoảng gần 1.000 lượt khách trong và ngoài nước. Mô hình du lịch cộng đồng ở bản Đá Bia thu hút gần 100% hộ dân tham gia trực tiếp vào các hoạt động dịch vụ du lịch... |
Trước đây, Đá Bia là xóm nhỏ, ốc đảo biệt lập bởi núi rừng và sông nước. Nhận thấy tiềm năng về cảnh quan phù hợp làm du lịch cộng đồng, nhiều hộ dân trong bản đã được chính quyền và các tổ chức hỗ trợ sửa chữa nhà phát triển du lịch.
Khi giao thông thuận tiện hơn, trong xóm bắt đầu hình thành các homestay. Dù được cải tạo xây dựng lại nhưng nhà ở của các hộ dân trong bản vẫn giữ nguyên kiến trúc nhà sàn cùng nét văn hóa riêng biệt, đáp ứng nhu cầu ăn, ngủ, nghỉ, đồng thời kết nối, cung cấp nhiều dịch vụ trải nghiệm đến du khách.
Không gian văn hóa, cảnh quan của bản Đá Bia vẫn còn gần như nguyên bản, phù hợp với du khách thích trải nghiệm, tìm hiểu giá trị văn hóa đặc sắc của người Mường. Xóm Đá Bia mang lại trải nghiệm đáng nhớ với các loại hình du lịch như tour đi bộ treckking xuyên rừng, khám phá cuộc sống bản làng, đi câu, đánh bắt cá, ăn cơm đồ, ngủ nhà sàn...
Xóm có nhiều nhà sàn cổ, là không gian sinh hoạt chung của người Mường. Không gian của du khách được bố trí theo từng gian có rèm ngăn. Đặc biệt, những căn nhà sàn bằng gỗ không cần khóa cửa, mọi người có thể đi lại và thăm nhau dễ dàng, tạo nên sự đặc trưng khá đặc biệt, hấp dẫn du khách.
Nét văn hóa đặc sắc riêng có của xóm làm du khách thích thú là mô hình Quán tự giác ở các điểm cư dân trong bản, bày bán mặt hàng nông sản như chuối, mật ong, măng, trứng gà… Đặc biệt, quán không có người bán, dưới mỗi món hàng đã được niêm yết giá, du khách hoặc người dân chọn món đồ nào, tự giác đặt vào giỏ số tiền tương ứng và mang đồ đi.
Du lịch cộng đồng Đà Bắc chuyển mình sau đại dịch
Từ một xóm nghèo của xã vùng sâu, vùng xa khó khăn của huyện Đà Bắc, người dân xóm Đá Bia đã vượt khó vươn lên trở thành điểm sáng về phát triển du lịch cộng đồng của tỉnh.
Chèo kayak tại Đá Bia (Ảnh: T.L) |
Từ đầu tháng 5 đến nay, các điểm du lịch cộng đồng của huyện bắt đầu đón những đoàn khách quốc tế đầu tiên trở lại. Theo thống kê vào năm 2018, 2019, 70% khách du lịch về xóm đến từ nước Anh, Pháp, Hà Lan, Bỉ, Ai Len. Đồng bào dân tộc nơi đây cũng đang phát huy lợi thế thiên nhiên hoang sơ, văn hóa bản địa đặc sắc để phát triển du lịch cộng đồng, mở thêm các homestay phục vụ lưu trú. Ngoài khai thác những giá trị được thiên nhiên ban tặng còn xây dựng các sản phẩm du lịch mới, hấp dẫn du khách như thu hái, sao chè Shan tuyết, workshop hướng dẫn quy trình nhuộm chàm, in sáp ong trên trang phục truyền thống của người Dao Tiền, làm thịt chua, nấu rượu hoẵng, dịch vụ ngâm chân, tắm lá thuốc...
Sau dịch COVID-19, cuộc sống trở lại bình thường. Lượng khách du lịch tăng mạnh giúp các hộ tại xóm Đá Bia có thu nhập cao, ổn định cuộc sống, tiếp tục đầu tư phát triển du lịch cộng đồng.
Chủ tịch UBND huyện Đà Bắc Lường Văn Thi thông tin, hàng năm, huyện đón gần 100 nghìn lượt khách du lịch trong và ngoài nước, tạo việc làm cho hàng nghìn người dân sinh sống ven hồ.
Nhiều giải pháp cụ thể đã được chính quyền huyện Đà Bắc ban hành để phát triển du lịch cộng đồng tại các xóm Đá Bia (xã Tiền Phong), xóm Sưng (xã Cao Sơn), xóm Ké (xã Hiền Lương)… gắn với khai thác tiềm năng thiên nhiên, bản sắc văn hóa, hỗ trợ giúp chuyển đổi, nâng cao chất lượng dịch vụ, phát triển theo hướng chuyên nghiệp.
Huyện chú trọng quảng bá, kết nối thị trường; xây dựng thương hiệu cho sản phẩm dịch vụ du lịch một cách bền vững. Địa phương cũng phối hợp với các sở, ngành chức năng tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nghiên cứu, triển khai dự án, tạo sự phát triển mạnh mẽ về du lịch, dịch vụ, góp phần xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới./.
Huyện Đà Bắc xây dựng Đề án phát triển du lịch huyện đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đặt mục tiêu đưa địa phương trở thành điểm du lịch hấp dẫn, góp phần tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập của cộng đồng dân cư và tăng thu cho ngân sách Nhà nước. |