PV: Thưa bà, hiện nay chúng ta đang có những chính sách và hoạt động như thế nào để phát triển sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi?

Bà Bế Hồng Vân: Việc phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đặc biệt được Đảng, Nhà nước qua tâm.

Hoạt động hỗ trợ phát triển sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã được thực hiện lồng ghép trong các chương trình, chính sách phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Ví dụ như: các chính sách hỗ trợ về phát triển sản xuất, chuyển đổi nghề cho đồng bào dân tộc thiểu số; chương trình ứng dụng chuyển giao khoa học công nghệ để phát triển kinh tế xã hội vùng nông thôn, miền núi và vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số; chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; hay đề án phát triển thị trường trong nước gắn với cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”,…

Bà Bế Hồng Vân

Đến năm 2021, vấn đề phát triển thương mại miền núi, vùng dân tộc thiểu số được thể hiện rất rõ nét ở dự án 3 của Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021-2030.

Cụ thể, ở tiểu dự án 2 của dự án này đã đưa ra mục tiêu là hỗ trợ các dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị phù hợp với từng vùng, miền và sẽ khai thác tiềm năng, lợi thế theo hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi có hiệu quả, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho hộ gia đình và giảm nghèo bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

PV: Thưa bà, có ý kiến từ các chuyên gia kinh tế, phản ánh của một số địa phương cho rằng, mặc dù đã cố gắng triển khai nhưng hiệu quả chính sách dành cho đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn khiêm tốn. Bà có bình luận thế nào về nhận định này?

Bà Bế Hồng Vân: Nhiều địa phương trên cả nước đã khai thác các giá trị văn hóa dân tộc trong phát triển và tiêu thụ sản phẩm của bà con vùng đồng bào dân tộc thông qua tổ chức các hoạt động văn hóa, du lịch.

Một số mô hình phát triển du lịch đã hình thành và hoạt động khá hiệu quả, như du lịch cộng đồng người Thái ở Bản Mển (xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) Bản Áng (xã Đông Sang, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La); du lịch cộng đồng người Dao ở bản Nậm Đăm (xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang); du lịch cộng đồng của người Lự ở bản Thẳm (huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu)...

Sản phẩm của đồng bào thiểu số, miền núi được giới thiệu, tiếp thị tại Hội chợ quảng bá nông sản tại Hà Nội. Ảnh: Hải Anh

Mặc dù vậy, đến thời điểm hiện tại, việc thực hiện các hoạt động phát triển sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi cũng đạt được một số kết quả nhưng khá khiêm tốn.

Việc khai thác giá trị của văn hóa các dân tộc chưa phát huy hết tiềm năng. Quy trình sản xuất, các hoạt động xúc tiến, quảng bá chưa chuyển tải được hết những yếu tố văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số ở mỗi địa phương.

Mục tiêu, bảo tồn, phát huy nhiều giá trị văn hóa đặc trưng của văn hóa dân tộc, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập; xóa đói, giảm nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn hạn chế.

Do đó, cần có những định hướng và chính sách phù hợp hơn để khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa, đưa yếu tố văn hóa thành lợi thế, để thực sự giúp các sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi bay xa hơn nữa.

PV: Với những thách thức nêu trên, trong thời gian tới, chúng ta sẽ có các chính sách hỗ trợ và giải pháp gì để thúc đẩy phát triển các sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi mang đậm giá trị văn hóa dân tộc, thưa bà?

Bà Bế Hồng Vân: Có thể nói đến thời điểm này, về quan điểm cũng như định hướng, mục tiêu về việc hỗ trợ phát triển sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã được thể hiện rất nhiều trong các văn bản của Chính phủ. Tôi nghĩ thời gian tới, chúng ta phải có những hành động cụ thể và hiệu quả để đạt được các mục tiêu.

Tôi cho rằng trong thời gian tới, chúng ta cần phải tập trung vào một số nội dung quan trọng.

Trong đó, cần phải tạo một môi trường kết nối các đối tác tham gia vào liên kết chuỗi giá trị gồm cơ quan chính quyền, đó là đại diện cho cơ chế, chính sách. Phải lưu ý đến đội ngũ nghệ nhân tại địa phương, hiện hầu như các chính sách chưa được thể hiện rõ.

Các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội cũng như các chuyên gia phải góp phần vào việc trợ giúp cho việc nghiên cứu cũng như phát triển sản phẩm, dịch vụ và mở rộng thị trường và tất nhiên là cộng đồng dân tộc thiểu số.

PV: Xin cảm ơn bà!