Mới đây, UBND tỉnh Sơn La phối hợp với với Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam tổ chức Hội thảo “Phát triển bền vững, nâng tầm giá trị cà phê Sơn La" bàn các giải pháp phát triển bền vững và nâng cao giá trị cây cà phê.

Quang cảnh hội thảo.

Gần 18.000 ha cây cà phê Arabica được cấp chứng nhận bền vững

Theo báo cáo tại hội thảo, Sơn La là tỉnh miền núi nằm ở phía Tây Bắc, có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp để canh tác cây cà phê chè arabica. Trong thời gian qua, tỉnh Sơn La đã ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách phát triển cây cà phê.

Cây cà phê trồng tại Sơn La từ những năm 1990 với trên 278 ha. Đến nay, toàn tỉnh đã nâng lên hơn 20.000 ha cây cà phê Arabica, trong đó, gần 18.000 ha được cấp chứng nhận bền vững và tương đương (RA, 4C, VietGAP), sản lượng trên 200.000 tấn quả tươi.

Tỉnh Sơn La được công nhận 2 vùng ứng dụng công nghệ cao cho cà phê với diện tích 1.039,5 ha và 1.560 hộ gia đình tham gia; xây dựng duy trì, phát triển chuỗi cung ứng cà phê an toàn. Đặc biệt, tỉnh có 4 sản phẩm cà phê được cấp quyết định công nhận sản phẩm OCOP; trong đó, có 1 sản phẩm đạt 5 sao, 3 sản phẩm đạt 4 sao.

Toàn tỉnh có 9 cơ sở chế biến cà phê quy mô công nghiệp; 5 đơn vị tham gia chế biến sâu sản phẩm cà phê. Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp bảo hộ Chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cà phê Sơn La, đến nay, duy trì quản lý cấp quyền sử dụng Chỉ dẫn địa lý “cà phê Sơn La” cho 6 tổ chức.

Điều này minh chứng cho chất lượng cà phê của Sơn La. Để nâng cao giá trị cà phê Sơn La, ngày 21/10, trong khuôn khổ Lễ hội Cà phê Sơn La năm 2023, Nhà máy chế biến cà phê Sơn La đã được khánh thành.

Nhà máy chế biến cà phê Sơn La do Công ty Cổ phần chế biến cà phê Sơn La đầu tư xây dựng tại bản Thống Nhất, xã Mường Bon, huyện Mai Sơn, công suất thiết kế 50.000 tấn quả tươi/năm; gồm dây chuyền xát ướt tiết kiệm nước tuần hoàn và dây chuyền xát khô kín không phát bụi. Công suất tương đương 12.500 tấn cà phê nhân/năm.

Công ty CP Dịch vụ Thương mại Tổng hợp WinCommerce (đơn vị chủ quản chuỗi bán lẻ WinMart/WinMart+/WIN) và Công ty CP Chế biến Cà phê Sơn La đã ký biên bản ghi nhớ về hợp tác nghiên cứu khảo sát và phát triển sản phẩm cà phê Sơn La vào hệ thống bán lẻ của WinCommerce.

Thực tế cũng cho thấy, trong chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững của Sơn La, cây cà phê có vị trí quan trọng bởi đây là cây chủ lực, mang lại nguồn thu nhập cao cho người dân, trong đó có những hộ đạt từ 200 - 300 triệu đồng/năm.

Ví dụ, tại Hợp tác xã (HTX) Ara-Tay Coffe, xã Chiềng Chung, huyện Mai Sơn, bà Cầm Thị Mòn - Giám đốc HTXcho biết, diện tích cà phê của các thành viên HTX lên đến hơn 200ha và trên 300ha của các hộ trong xã để có thể lựa chọn được những quả cà phê có chất lượng tốt nhất.

HTX có 4 sản phẩm cà phê chất lượng cao: Cà phê nhân xanh Natural, cà phê Honey nhân xanh, cà phê bột và hạt Natural, cà phê bột và hạt Honey. Năm 2022, thương hiệu Ara Tay Coffee được công nhận là một trong 19 sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu của tỉnh.

Cây cà phê có vị trí quan trọng bởi đây là cây chủ lực, mang lại nguồn thu nhập cao cho người dân. Ảnh: TL

Tích cực kết nối giao thương tiêu thụ cà phê Sơn La

Tuy nhiên, theo nhận định của các đại biểu, việc sản xuất cà phê ở Sơn La còn một số tồn tại như: Sản lượng cà phê còn bị ảnh hưởng nắng hạn, sương muối, mưa đá; chuỗi giá trị sản phẩm cà phê chưa chặt chẽ, thiếu bền vững; cơ sở chế biến cà phê quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu ảnh hưởng tới môi trường và chất lượng cà phê…

Để phát triển bền vững, nâng tầm giá trị cà phê Sơn La, các chuyên gia cho rằng, cần tăng diện tích cà phê chất lượng cao, cà phê đặc sản; mở rộng diện tích trồng cà phê Arabica ở nơi có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp. Khuyến khích các trang trại, hộ sản xuất hình thành tổ hợp tác, hợp tác xã nhằm liên kết với doanh nghiệp trong đầu tư phát triển vùng nguyên liệu, thu mua nguyên liệu đầu vào, trao đổi kỹ thuật sản xuất, tiếp cận, chuyển giao khoa học công nghệ và ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm cà phê.

Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động hướng dẫn, hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu hàng hóa, đăng ký chỉ dẫn địa lý, cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở chế biến và quản lý, phát triển nhãn hiệu mang địa danh, chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cà phê đặc sản...

Theo ông Vũ Việt Thắng - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phúc Sinh Sơn La, chế biến sâu cà phê Arabica bền vững là giải pháp quan trọng góp phần nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của cà phê Arabica Sơn La với thị trường thế giới.

Nhưng để đạt được hiệu quả cao nhất, tỉnh cần có sự tích hợp đồng bộ các giải pháp trong chuỗi trồng - chế biến - tiêu thụ cà phê. Với sự quan tâm, đầu tư của cơ quan chức năng và các doanh nghiệp, Sơn La có thể trở thành một trung tâm sản xuất cà phê chất lượng cao đáp ứng được các tiêu chuẩn ngày càng khó của thế giới.

Về vấn đề kết nối giao thương tiêu thụ cà phê Sơn La, ông Tạ Mạnh Cường - Trưởng Phòng Phát triển năng lực Xúc tiến thương mại - Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) chia sẻ, hiện nay có nhiều nước xây dựng thương hiệu cà phê gắn với thế mạnh địa phương, đặc biệt là du lịch.

Sơn La có lợi thế tiềm năng du lịch, việc xây dựng thương hiệu cà phê gắn với du lịch sẽ giúp tăng khả năng thu hút khách, từ đó sẽ gia tăng cơ hội xuất khẩu tại chỗ, trực tiếp ra nước ngoài của cà phê Arabica Sơn La.

Ông Lò Minh Hùng - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Sơn La chia sẻ, để phát triển bền vững ngành cà phê, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Sơn La đã ban hành Kết luận số 863-KL/TU ngày 11/5/2023 về sản xuất, chế biến, tiêu thụ cà phê ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn tỉnh đến năm 2030.

Toàn tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển 25.000 ha, sản lượng cà phê nhân 40.000 tấn; thực hiện tái canh 9.800 ha; phát triển cà phê đặc sản 5.950 ha; phát triển vùng nguyên liệu cà phê đạt các tiêu chuẩn bền vững 18.000 ha. Đặc biệt, hình thành và phát triển 5 vùng cà phê ứng dụng công nghệ cao. Phấn đấu xuất khẩu 30.000 tấn cà phê nhân sang thị trường: Đức, Mỹ, Brazil, Hà Lan, các nước Nam Mỹ…