Giáo dục có nhiều khởi sắc nhưng vẫn còn nhiều khó khăn
Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Nguyễn Kim Sơn cho biết: Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Trung ương Đảng đã đặc biệt quan tâm tới việc phát triển vùng, đề ra đường lối chủ trương và giải pháp phù hợp để phát huy thế mạnh chung của các vùng trong sự phát triển chung của đất nước. Bộ Chính trị đã ban hành 6 nghị quyết để phát triển 6 vùng, trong đó Nghị quyết 11 phát triển vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là một trong những nghị quyết được ban hành đầu tiên.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành đều đã có kế hoạch triển khai chiến lược để thực hiện Nghị quyết 11 và chương trình hành động của Chính phủ. Hội nghị phát triển giáo dục vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ do Bộ GDĐT tổ chức nhằm bàn sâu, đánh giá tình hình giáo dục và đào tạo nhằm mục tiêu phát triển giáo dục của vùng, định hướng quan trọng để triển khai nghị quyết của Bộ Chính trị.
Khẳng định vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có tầm chiến lược quan trọng được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, cũng là vùng còn nhiều khó khăn, mức sống của người dân, phát triển kinh tế - xã hội đang còn cần cải thiện rất nhiều, phát triển và phát triển bền vững khu vực là vấn đề lớn cần đặt ra trong trước mắt và lâu dài, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: "Trong các giải pháp thì phát triển giáo dục và đào tạo, giải quyết vấn đề nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao nhằm nâng cao dân trí có thể xem là giải pháp của giải pháp để thúc đẩy sự phát triển của vùng".
Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Minh họa. |
Tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 56,2% Vùng Trung du và miền núi Bắc bộ bao gồm 14 tỉnh: Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình. Diện tích toàn vùng chiếm 35% diện tích cả nước, dân số chiếm hơn 15% cả nước, đây là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối ngoại của nước ta. Với tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 56,2%, địa hình phần lớn khó khăn, trắc trở, đến nay, đây vẫn là vùng nghèo và khó khăn nhất cả nước. |
Báo cáo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết: Năm học 2021-2022, 14 tỉnh vùng Trung du và miền núi Bắc bộ có trên 3,3 triệu trẻ em mẫu giáo và học sinh các cấp. Tỷ lệ huy động trẻ mẫu giáo đạt 98,6%, đứng thứ nhất toàn quốc. Tỷ lệ học sinh tiểu học đến trường đạt 99,9%, tương đương so với mức bình quân chung cả nước và tương đương với các vùng khác. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở (THCS) cao hơn trung bình chung cả nước và chỉ đứng sau đồng bằng sông Hồng. Đến nay, về cơ bản toàn vùng đã đạt được mục tiêu xóa mù chữ, 100% đơn vị cấp tỉnh, huyện, xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1.
Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có 10.900 cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, thường xuyên, trong đó có 979 trường nội trú, bán trú. Hiện toàn vùng không còn xã trắng về giáo dục, mọi thôn bản đều có lớp mầm non, tất cả các xã đều có trường tiểu học. Các điểm trường, lớp ghép được mở ở các thôn, bản vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, tạo điều kiện cho trẻ em dân tộc thiểu số trong độ tuổi được đi học.
Các địa phương trong vùng đã chủ động rà soát quy hoạch và xóa các điểm trường lẻ, sắp xếp lại trường tiểu học, trung học cơ sở có quy mô nhỏ theo hướng thành lập các trường liên cấp, liên xã, dựa trên nguyên tắc tạo thuận lợi cho người dân, bảo đảm quyền lợi học tập của học sinh và phù hợp với quy hoạch, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Theo số liệu thống kê, năm học 2020-2021, toàn vùng còn 13.017 điểm trường, giảm 2.793 cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông so với năm học 2010-2011.
Nhìn chung, dù đã có nhiều nỗ lực, song vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ vẫn là “vùng trũng” trong phát triển và là “lõi nghèo” của cả nước. Giáo dục và đào tạo phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Tỷ lệ kiên cố hoá trường lớp của vùng thấp nhất cả nước.
Nhiều cơ sở giáo dục trên địa bàn còn thiếu phòng học, phòng học đã xuống cấp và quá tải, phải học 2 ca, học nhờ, học tạm; thiếu thư viện, nhà vệ sinh, công trình nước sạch. Các điều kiện sinh hoạt của học sinh bán trú, học sinh các xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu tối thiểu
Ngân sách đầu tư cho giáo dục của các địa phương trong còn nhỏ bé. Công tác xã hội hóa giáo dục còn hạn chế do đời sống nhân dân ở miền núi, vùng dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, một số địa phương không có cơ sở giáo dục ngoài công lập…
Ưu tiên nguồn lực phát triển cho vùng khó khăn
Tại hội nghị, đại diện các tỉnh: Thái Nguyên, Lào Cai, Bắc Giang, Hà Giang, Lai Châu và đại diện Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã có các tham luận, tập trung vào các nội dung như: kinh nghiệm phát triển giáo dục ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ; đầu tư cơ sở vật chất, kiên cố hóa trường lớp; kinh nghiệm sắp xếp hệ thống trường lớp; công tác phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục; đổi mới giáo dục phổ thông gắn với hướng nghiệp; công tác đào tạo giáo viên; chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo…
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh phát biểu tại hội nghị. Ảnh: TL. |
Ngân sách cho giáo dục đào tạo tăng dần qua các năm Mặc dù thu ngân sách còn nhiều khó khăn nhưng tổng chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo của vùng tăng dần qua các năm. Năm 2021, tổng chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo của vùng Trung du và miền núi Bắc bộ tăng 40,2% so với năm 2011. Trong đó, tổng chi thường xuyên vẫn chiếm tỷ trọng lớn, khoảng 88,5%. |
Bày tỏ đồng tình cao với báo cáo đánh giá cùa Bộ GDĐT và ý kiến của các địa phương về thực trạng, giải pháp, định hướng phát triển của giáo dục vùng Trung du và miền núi phía Bắc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho rằng, giáo dục vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ gắn liền với giáo dục dân tộc thiểu số, có những đặc thù khác với các vùng khác, khi số lượng đồng bào dân tộc thiểu số khó khăn nhiều nhất cả nước, số xã đặc biệt khó khăn chiếm tỷ lệ cao nhất cả nước.
Nhắc tới hàng loạt chính sách đã được Đảng, Nhà nước, Quốc hội ban hành thời gian qua nhằm tạo căn cứ chính trị, pháp lý cho vùng Trung du và miền núi phía Bắc trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung, giáo dục và đào tạo nói riêng, Bộ trưởng Hầu A Lềnh mong rằng những chính sách này sẽ sớm được cụ thể hóa thành các đề tài, đề án triển khai thực hiện trong giai đoạn tới.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đề nghị, Bộ GDĐT sẽ phối hợp với bộ, ngành liên quan để cụ thể hóa các chủ trương lớn mà chưa có chính sách. Đi liền với rà soát, là sửa đổi, bổ sung các chính sách cho phù hợp, nhất là các chính sách cho người dạy, người học, các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục.
Bộ GDĐT cũng cần phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan kiến nghị Quốc hội, Chính phủ ưu tiên nguồn lực phát triển cho vùng khó khăn. “Chúng ta cùng nhau kiến nghị ưu tiên nguồn lực đầu tư cho phát triển giáo dục và đào tạo vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Ủy ban Dân tộc sẽ đồng hành với Bộ GDĐT và các bộ, ngành để đưa giáo dục đào tạo vùng trung du và miền núi Bắc bộ có bước phát triển mới trong giai đoạn tới đây” - Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc phát biểu./.